Hoe zeg je op een goede manier sorry? Als je ergens spijt van hebt, is je excuses aanbieden soms lastig. Het voelt als bakzeil halen. Je bent misschien bang dat je zwak of kwetsbaar overkomt. Of dat je je positie daarmee ondermijnt. Daarnaast is sorry ook een beetje een ‘leeg’ woord aan het worden. ‘Sorry hoor’, en hup weer door. Tegen mijn eigen kinderen zeg ik altijd, ‘als je sorry zegt, wil ik ook dat je ander gedrag laat zien de volgende keer’. Daar zit één van de belangrijkste succeselementen van een oprecht excuus.
De manier waarop je een collega hebt aangesproken, hoe je uit je relatie bent gestapt. Wat we doen, pakt niet altijd goed uit. Als je merkt dat je iets hebt gedaan dat de ander negatief heeft geraakt, is het goed om daar op terug te komen. Hoe groot de verleiding ook is om het te negeren, het te laten rusten of te denken dat de schade wel mee valt.
Mijn ervaring is dat zelfs na jaren er een enorme opluchting ontstaat als iemand alsnog zijn excuses maakt. Het is namelijk een vorm van erkenning die er voor die ander toe doet. Het verzacht de onderlinge verhoudingen direct. Je laat zien aan de ander dat je beseft dat je niet hebt bijgedragen aan zijn of haar welzijn.
Hoe maak je een goed excuus
Een goed excuus is niet snel of makkelijk te maken. Er is aandacht voor nodig. Aandacht voor wat de ander tekort kwam. Welke norm, verlangen of behoefte is geschonden door jouw gedrag. Dat kan pijnlijk zijn om te horen. Erkennen dat je onbedoeld of bedoeld dingen hebt gedaan of gezegd die niet goed waren voor de ander. En als je heel eerlijk bent, vaak ook afweken van wat jezelf als norm of waarde hebt. Daarom is het ook lastig. Je erkent je eigen feilbaarheid als mens. De confrontatie met je eigen imperfectie kan moeilijk zijn. Maar absoluut de moeite waard.
Hoe maak je dan wel een goed excuus en welke valkuilen moet je vermijden?
Valkuilen:
- Een ongemeend sorry uitspreken. Excuses maken wordt dan een manier om ergens snel vanaf te zijn. Dit is wat ik bv bij kinderen zie. Het is dan een middel om je eigen doelen te bereiken, bv. schade beperken (straf ontlopen), snel weer rust krijgen (verder kunnen). Een excuus zonder je oprecht in de ander te verdiepen, wordt gevoeld als niet gemeend.
- Iets zeggen als ‘Sorry dat jij je rot voelt maar…..’ Door op deze manier sorry te zeggen, leg je eigenlijk de bal bij de ander. Jij kunt er niets aan doen dat de ander geraakt is. Of er was een reden waarom het zo liep. Op deze manier begin je je eigen gedrag goed te praten. Waarmee de echte aandacht bij de ander vandaan gaat of je het excuus ontkracht.
- Ik voel me er zó vervelend onder: in deze situatie kan een excuus oprecht overkomen. Zeker als iemand erg emotioneel is. Het gevaar is dat iemand vooral met zichzelf bezig is, met zijn eigen gevoelens van schuld of schaamte. De interesse in wat het voor de ander betekent heeft, wordt dan soms vergeten.
Tips:
- Laat zien dat je spijt hebt van wat je hebt gezegd of gedaan. Dit doe je door ook ècht ‘het spijt me’ te zeggen. Dit is beter dan ‘sorry’, juist vanwege de verminderde kracht van dit woord.
- Neem je verantwoordelijkheid; spreek uit dat je bepaald gedrag hebt laten zien en neem daar afstand van. Jij hebt iets gedaan dat niet bijdroeg aan het welbevinden van een ander. Zeg: het is niet oké dat ik dit zo heb gedaan. Maak concreet van welk gedrag je spijt hebt.
- Geef erkenning aan het slachtoffer voor de geleden schade: zelfs al had de ander een rol of was hij/zij de aanleiding tot jouw verkeerde actie. Probeer te herhalen wat de impact was op de ander en waar hij/zij behoefte aan had gehad. Vat samen en vraag of je de ander goed hebt begrepen.
- Aanvaard de consequenties; onderzoek of er prijs gesteld wordt iets anders dan jouw excuses. Heeft de ander in het hier en nu nog meer nodig? Kun je nog iets bijdragen? Bijvoorbeeld; Een besluit terugdraaien, iets rechtzetten tegenover andere mensen, voorlopig nog even geen contact opnemen? Of vertel welk gedrag je zult veranderen.
- Vraag of de ander jouw excuus kan aanvaarden; dit een vorm van verzoening waar je samen de gebeurtenis afsluit en de verbinding/het contact met elkaar herstelt. Als iemand daar nog niet aan toe is, respecteer dit dan. Reageer invoelend.
Tot slot, fouten maken is niet erg. Die maken we allemaal. Waar het om gaat is dat we in staat zijn de verbinding met de ander weer te herstellen, te leren van missers én vervolgens ander gedrag laten zien.
